Jeremeia

Roedd Jeremeia’n proffwydo am 40 mlynedd o tua 626 i 587 C.C. Cafodd ei alw i fod yn broffwyd pan yn fachgen ifanc.  Cafodd amser caled iawn – cafodd ei wawdio, ei guro a’i garcharu a bron cael ei ladd am gyhoeddi neges Duw.  Roedd Jeremeia ei hun yn stryglo hefyd.  Mae’n dadlau, a hyd yn oed yn gwylltio gyda Duw, ac yn dweud y byddai’n well ganddo farw.  Doedd ganddo ddim eisiau cyhoeddi neges mor dywyll.  Byddai’n well ganddo gau ei geg, ond mae’n dweud fod neges Duw fel tân yn llosgi tu mewn iddo.  Roedd yn cyhoeddi fod gwlad Jwda yn mynd i gael ei chosbi am ei phechod.  Byddai’r Babiloniaid creulon yn ymosod ar y wlad, a fyddai dim yn eu rhwysto – cytundebau gwleidyddol a help gan yr Aifft, na’u crefydda arwynebol.  Ac wrth gwrs, daeth proffwydoliaeth Jeremeia yn wir – mae’r bennod olaf yn disgrifio sut wnaeth byddin Babilon goncro a dinistrio Jerwsalem.

 

Cymeriad yn yr Hen Destament yn ystod y cyfnod pan oedd y Babiloniaid ar fin caethgludo pobl Jwda. Proffwyd gafodd ei fagu yn fab i offeiriad yng nghylch Jerwsalem. Cafodd ei alw gan Dduw i broffwydo pan oedd yn ifanc iawn. Bu’n proffwydo am tua 40 o flynyddoedd (626 – 585 C.C.) yn ystod teyrnasiad pum brenin diwetha teyrnas Jwda (sef Joseia, Jehoahas, Jehoiacim, Jehoiacin a Sedeceia).
• Bu Jeremeia yn rhybuddio pobl bod angen iddyn nhw droi nôl at Dduw a dweud bod yn flin ganddyn nhw eu bod wedi bod yn addoli delwau a gwrthod ufuddhau i Dduw. Mae ei eiriau a’i broffwydoliaethau yn llyfr Jeremeia (llyfr gafodd ei ysgrifennu mewn sgrôl gan Baruch, ysgrifennydd Jeremeia – darllenwch Jeremeia pennod 36)
• Yn wleidyddol, wedi i’r Assyriaid golli eu grym tua 612 C.C., cafodd Jwda ei dal rhwng ymerodraeth Babilon yn y Gogledd, a’r Aifft yn y De. Roedd brenin Jwda a’i gynghorwyr am droi at yr Aifft am gymorth milwrol yn erbyn Babilon, ond roedd Jeremeia yn gwybod bod Duw yn mynd i ddefnyddio’r gelyn i farnu ei bobl anufudd, ac felly doedd dim pwynt brwydro yn erbyn Babilon. Cafodd ei gyhuddo o fod yn fradwr oherwydd ei fod yn annog Jwda i blygu i Babilon a derbyn barn Duw arnyn nhw. Yn y diwedd dinistriodd byddin Nebuchadnessar Jerwsalem a mynd â’r bobl i ffwrdd yn gaeth i Fabilon.
• Er i’r proffwyd gael cynnig bywyd braf yn llys y brenin ym Mabilon, dewisodd aros yn Jwda a dal ymlaen gyda’i waith yn cyhoeddi gair Duw. Mae’n debyg ei fod wedi cael ei gymryd i’r Aifft yn y diwedd, a marw yno, ar ôl i’r Iddewon oedd wedi cael aros yn Jwda, ladd Gedaleia, y swyddog oedd wedi ei benodi gan Nebuchadnessar i reoli Jwda.
• Cafodd Jeremeia fywyd caled, unig ac anodd. Roedd yn amhoblogaidd iawn oherwydd ei neges. Cafodd ei roi yng ngharchar, a bygwth ei ladd. Roedd ei neges i’r bobl, - bod angen iddyn nhw edifarhau - yn ddifrifol a thrist. Er hynny, mae Jeremeia hefyd yn llawn gobaith, oherwydd mae’n dweud bod Duw am ddod â’r bobl yn ôl i’w gwlad ar ôl eu cosbi yn y gaethglud.
• Mae llyfr Jeremeia yn gymysgedd o farddoniaeth a rhyddiaith, damhegion, hanes ei fywyd personol a hanes gwleidyddol y cyfnod.
Dyma rai o brif ddigwyddiadau gwleidyddol cyfnod Jeremeia. Roedd proffwydi eraill hefyd yn proffwydo yn y cyfnod hwn – Habacuc a Seffaneia, Daniel ac Eseciel.
- Jeremeia yn cael ei alw i fod yn broffwyd gan Dduw.
- Darganfod llyfr y Gyfraith. Joseia yn dechrau dysgu’r gyfraith ac arwain y bobl i droi’n ôl at Dduw.
- Y Babiloniaid yn concro Ninefe, prifddinas Assyria
- Yr Eifftiaid yn symud i’r Gogledd i gynorthwyo Assyria. Joseia yn mynd i ymladd yn erbyn yr Eifftiaid yn Megido ac yn cael ei ladd. Jehoahas yn dod yn frenin ar Jwda. Y Pharo Necho yn disodli hwnnw ac yn gosod Jehoiacim yn frenin yn ei le.
- Y Babiloniaid yn ennill buddugoliaeth ar fyddin yr Aifft
- Nebuchadnessar yn concro dinasoedd Syria, Jwda a Philipiaidistia.
- Jwda yn dod i gytundeb gyda’r Aifft, felly y Babiloniaid yn ymosod ar Jwda eto.
- Jehoiacim yn marw. Gwarchae ar Jerwsalem am 2 fis, yna’n syrthio. Y brenin newydd Jehoiachin yn cael ei gaethgludo i Fabilon. Sedeceia yn cael ei osod yn frenin ar Jwda.
- Sedeceia yn bradychu Babilon ac yn troi at yr Aifft. Babilon yn ymosod eto – gwarchae 18 mis ar Jerwsalem.
- Byddin Babilon yn concro Jerwsalem (586 C.C.). Y ddinas yn cael ei llosgi, a’r bobl yn cael eu caethgludo i Fabilon. Tri mis yn ddiweddarach, y llywodraethwr Jwda, Gedaleia yn cael ei ladd, a’r Iddewon sydd ar ôl yn Jerwsalem yn ffoi i’r Aifft (ac yn mynd â Jeremeia hefo nhw).
(gweler 2 Cronicl 36:12,21,22; llyfr Jeremeia; Daniel 9:2; Mathew 2:17; 16:14; 27:9)

 

Cymeriad yn yr Hen Destament yn ystod y cyfnod pan oedd y Babiloniaid ar fin caethgludo pobl Jwda. Proffwyd gafodd ei fagu yn fab i offeiriad yng nghylch Jerwsalem. Cafodd ei alw gan Dduw i broffwydo pan oedd yn ifanc iawn. Bu’n proffwydo am tua 40 o flynyddoedd (626 – 585 C.C.) yn ystod teyrnasiad pum brenin diwetha teyrnas Jwda (sef Joseia, Jehoahas, Jehoiacim, Jehoiacin a Sedeceia).
• Bu Jeremeia yn rhybuddio pobl bod angen iddyn nhw droi nôl at Dduw a dweud bod yn flin ganddyn nhw eu bod wedi bod yn addoli delwau a gwrthod ufuddhau i Dduw. Mae ei eiriau a’i broffwydoliaethau yn llyfr Jeremeia (llyfr gafodd ei ysgrifennu mewn sgrôl gan Baruch, ysgrifennydd Jeremeia – darllenwch Jeremeia pennod 36)
• Yn wleidyddol, wedi i’r Assyriaid golli eu grym tua 612 C.C., cafodd Jwda ei dal rhwng ymerodraeth Babilon yn y Gogledd, a’r Aifft yn y De. Roedd brenin Jwda a’i gynghorwyr am droi at yr Aifft am gymorth milwrol yn erbyn Babilon, ond roedd Jeremeia yn gwybod bod Duw yn mynd i ddefnyddio’r gelyn i farnu ei bobl anufudd, ac felly doedd dim pwynt brwydro yn erbyn Babilon. Cafodd ei gyhuddo o fod yn fradwr oherwydd ei fod yn annog Jwda i blygu i Babilon a derbyn barn Duw arnyn nhw. Yn y diwedd dinistriodd byddin Nebuchadnessar Jerwsalem a mynd â’r bobl i ffwrdd yn gaeth i Fabilon.
• Er i’r proffwyd gael cynnig bywyd braf yn llys y brenin ym Mabilon, dewisodd aros yn Jwda a dal ymlaen gyda’i waith yn cyhoeddi gair Duw. Mae’n debyg ei fod wedi cael ei gymryd i’r Aifft yn y diwedd, a marw yno, ar ôl i’r Iddewon oedd wedi cael aros yn Jwda, ladd Gedaleia, y swyddog oedd wedi ei benodi gan Nebuchadnessar i reoli Jwda.
• Cafodd Jeremeia fywyd caled, unig ac anodd. Roedd yn amhoblogaidd iawn oherwydd ei neges. Cafodd ei roi yng ngharchar, a bygwth ei ladd. Roedd ei neges i’r bobl, - bod angen iddyn nhw edifarhau - yn ddifrifol a thrist. Er hynny, mae Jeremeia hefyd yn llawn gobaith, oherwydd mae’n dweud bod Duw am ddod â’r bobl yn ôl i’w gwlad ar ôl eu cosbi yn y gaethglud.
• Mae llyfr Jeremeia yn gymysgedd o farddoniaeth a rhyddiaith, damhegion, hanes ei fywyd personol a hanes gwleidyddol y cyfnod.
Dyma rai o brif ddigwyddiadau gwleidyddol cyfnod Jeremeia. Roedd proffwydi eraill hefyd yn proffwydo yn y cyfnod hwn – Habacuc a Seffaneia, Daniel ac Eseciel.
- Jeremeia yn cael ei alw i fod yn broffwyd gan Dduw.
- Darganfod llyfr y Gyfraith. Joseia yn dechrau dysgu’r gyfraith ac arwain y bobl i droi’n ôl at Dduw.
- Y Babiloniaid yn concro Ninefe, prifddinas Assyria
- Yr Eifftiaid yn symud i’r Gogledd i gynorthwyo Assyria. Joseia yn mynd i ymladd yn erbyn yr Eifftiaid yn Megido ac yn cael ei ladd. Jehoahas yn dod yn frenin ar Jwda. Y Pharo Necho yn disodli hwnnw ac yn gosod Jehoiacim yn frenin yn ei le.
- Y Babiloniaid yn ennill buddugoliaeth ar fyddin yr Aifft
- Nebuchadnessar yn concro dinasoedd Syria, Jwda a Philipiaidistia.
- Jwda yn dod i gytundeb gyda’r Aifft, felly y Babiloniaid yn ymosod ar Jwda eto.
- Jehoiacim yn marw. Gwarchae ar Jerwsalem am 2 fis, yna’n syrthio. Y brenin newydd Jehoiachin yn cael ei gaethgludo i Fabilon. Sedeceia yn cael ei osod yn frenin ar Jwda.
- Sedeceia yn bradychu Babilon ac yn troi at yr Aifft. Babilon yn ymosod eto – gwarchae 18 mis ar Jerwsalem.
- Byddin Babilon yn concro Jerwsalem (586 C.C.). Y ddinas yn cael ei llosgi, a’r bobl yn cael eu caethgludo i Fabilon. Tri mis yn ddiweddarach, y llywodraethwr Jwda, Gedaleia yn cael ei ladd, a’r Iddewon sydd ar ôl yn Jerwsalem yn ffoi i’r Aifft (ac yn mynd â Jeremeia hefo nhw).
(gweler 2 Cronicl 36:12,21,22; llyfr Jeremeia; Daniel 9:2; Mathew 2:17; 16:14; 27:9)